به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،یکی از بزرگترین معضلات کشور‌ها به ویژه در منطقه خاورمیانه پدیده گرد و غبار است که برای مهار آن از روش‌های مختلفی استفاده کرده اند، اما تاکنون هیچکدام از این راهکار‌ها نتوانسته است که حرکت این ماسه‌های روان را در مناطق خشک و بیابانی کشور‌های مختلف متوقف کند.
ایران نیز مانند کشور‌های خاورمیانه به خصوص کشور‌های جنوب خلیج فارس درگیر این پدیده خانمان سوز است چراکه با ایجاد این پدیده بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و یا حتی مهاجرت در این مناطق افزایش می‌یابد و ایران برای مهار این پدیده میلیارد‌ها تومن هزینه کرده است، اما تا کنون این بودجه‌های کلان نیز نتوانسته اند از وقوع این پدیده جلوگیری کنند.
یکی از متداولترین روش‌های مهار پدیده گرد و غبار استفاده از ماده نفتی به نام مالچ است که سال‌های سال از آن استفاده شده است ، اما تاکنون نتیجه مطلوبی از آن نیز حاصل نشده به همین دلیل مسئولان از روش‌های دیگری همچون کاشت گیاهان مهاجم در مناطق بیابانی و خشک بهره بردند که نه تنها مشکل حل نشده است بلکه باعث شوری خاک منطقه و یا افزایش گرد و غبار در آن مناطق شده است.
پروفسور پرویز کردوانی پدر علم کویرشناسی در رابطه با استفاده از ماده مالچ نفتی برای تثبیت شن‌های روان اظهار کرد: هر روشی که از آن استفاده می‌شود باید ارزان، زودبازده و دائمی باشد. همچنین نباید محیط زیست را آلوده کند. این در حالی است که مالچ نفتی گران و با ارزش است، زمین را سیاه می‌کند و بد بو است و حرارت منطقه را بالا می‌برد و همین موضوع باعث می‌شود باد‌های منطقه به صورت گرم و بد بو باشد و همچنین موجب نابودی گیاهان و موجودات نیز می‌شود.
پروفسور کردوانی پدر کویرشناسی، هدف از مالچ پاشی تثبیت زمین دانست و گفت: بعد از مالچ‌پاشی، کار‌های بیولوژیک انجام می‌شود، چراکه بعد از گذشت زمانی کوتاه مالچ از بین می‌رود. حال به دلیل اینکه مالچ‌های غیرنفتی تنها چند ماه اثرگذار هستند، به همین دلیل تاکنون استفاده از این مالچ‌ها نتیجه بخش نبود.
وی با اشاره به روش‌های تثبیت شن و ماسه گفت: پیشنهاد من پاشش مالچ شنی- ماسه‌ای است. به این ترتیب که در تانکر‌ها مخلوطی از آب (۵۰ درصد)، رس (۳۵ درصد) و ماسه (۱۵ درصد) ترکیب و بتن شنی ماسه‌ای تولید و در کانون‌های شن و ماسه پاشیده شود.
کردوانی افزود: چند طرح زیستی در زمینه تولید مالچ‌های زیستی پلیمری از سوی شرکت‌های دانش بنیان اجرایی شده که برخی از آن‌ها به مدت ۶ ماه دوام دارند و از سوی دیگر این مالچ‌ها حاوی کلروکلیسیم هستند و رطوبت هوا را می‌گیرند، از این رو منجر به خشک شدن گیاه می‌شوند، ضمن آن که عمر مفید این مواد تا زمانی است که باران نبارد.
وی ادامه داد: پاشیدن مالچ نفتی به دلایلی چون: یک ماده نفتی است، برای تولید مالچ ابتدا نفت باید به قیر تبدیل شود که در این صورت نیاز به احداث کارخانه داریم، قیر سفت است که برای شل کردن آن در کارخانه از طریق ترکیب ۵۰ درصد آب، ۴۸ درصد قیر و ۲ درصد ماده ممزوج کننده این مشکل رفع می‌شود، نیاز به ماشین‌های مخصوص برای مالچ پاشی است، پس از پاشیدن به نظر می‌رسد که سراسر منطقه سوخته است، انتشار بوی نفت سوخته که برای سلامت مضر است، ضریب حرارتی را افزایش می‌دهد که باعث از بین رفتن حشرات و گیاهانی نظیر «دم گاوی» منطقه می‌شود، این ماده حاوی فلزات سنگین مانند سرب است، در صورتی که یکسان پاشیده نشود در مناطق دارای تپه‌های ماسه‌ای موجب سیلاب می‌شود و این اتفاقی است که در آران و بیدگل رخ داده بود، پس از ۳ سال اثر آن از بین می‌رود، خیانت به محیط زیست است.
حال با این تفاسیر می‌توان از ریگ به عنوان جایگزین مناسب ماده مالچ نفتی استفاده کرد، چراکه خوب، ارزان، ساده و دائمی است. ریگ اثر نابودی کمتری نسبت به مالچ نفتی دارد و همچنین استفاده از ریگ‌های رنگی میتواند عامل ایجاد فضای گردشگری در منطقه باشد.
کردوانی پدر کویرشناسی با بیان اینکه ریگ میتواند یک بار برای همیشه موجب تثبیت شن و ماسه شود، اظهار کرد: ریگ دارای دانه‌های درشت به اندازه بادام است و در طبیعت به وفور یافت می‌شود و برای تولید آن نیاز به احداث کارخانه نداریم.
استفاده از مالچ نفتی و درخچه های مهاجم که نه تنها مفید نیستند بلکه ضرر و هزینه های زیادی نیز در بر دارند اما این موضوع میتواند برای خیلی ها سود آور باشد چرا که در چند روز اخیر خبرهایی مبنی بر بازداشت چند متولی این امر به گوش رسیده بود .سالهاست که بسیاری از دوستداران محیط زیست و تنوع زیستی فریاد سر می دهند که این ماده به اصطلاح سود ده باعث نابودی طبیعت و محیط زیست می شود اما گوش شنوایی برای شنیدین این فریادها وجود ندارد و تنها منافع برای ارگان های ذی ربط مهم بوده است .
منبع خبر:
