فناوري نانو از جمله فناوريهاي نوینی است که در طول یک دهه اخیر دامنه و وسعت کاربرد آن گسترش زیادی یافته است. بخش کشاورزي و منابع طبیعی از جمله مهمترین عرصههایی است که با استفاده از دستاوردهاي فنآوري نانو، منافع زیادي را متوجه خود خواهد نمود. مناطق بیابانی به دلیل کمی بارندگی سالانه و میزان تبخیر بالا، با ویژگیهاي کمی و کیفی پایین آب مواجهاند. بنابراین استفاده بهینه از مقادیر اندك آب موجود در این مناطق حائز اهمیت است. بررسی قابلیت فناوري نانو به عنوان یک علم بین رشتهاي در رفع این مشکل میتواند مفید واقع شود. در این گزارش قابلیتهاي فناوري نانو مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است. فناوري نانو میتواند با تولید ماسههاي هیدروفوبیک به خدمت مقابله با بیابانزایی قرار گیرد. انجام پژوهشهاي کاربردي در کشور به منظور بهرهگیري از این فناوري پیشرفته و بررسی اثرات زیست محیطی آن جهت مدیریت و کنترل مناطق بیابانی لازم و ضروري است.
محققین یک شرکت اماراتی ماسههاي آبگریز (هیدروفوبیک) با استفاده از نانوتکنولوژي را توسعه دادند که می-تواند با بیابانزایی مقابله کند و رشد گیاهان در اقلیمهاي خشک را گسترش دهد. ایده آنان قرار دادن لایههاي ۱۰ سانتیمتری از ماسههاي ضد آب بر روي سطح خاك بیابان میباشد. ماسه هیدروفوبیک میتواند به عنوان یک سفره آبی براي متوقف کردن آب از جاري یافتن به زیر ریشههای گیاهان سرویس دهد.
به طور طبیعی، آب در ماسه به سرعت حرکت میکند که باعث میشود کشاورزان دفعات زیادي به گیاهان آب دهند. با این مواد مصرف آب تا ۷۵ درصد کاهش خواهد یافت. در سرزمینی بین فلسطین اشغالی و اردن، حدود دو کیلومتر فاصله از بحرالمیت که خاكها به شدت شور شدهاند وبارش باران بسیار کم و میانگین دمای ماه آگوست ۵۰ درجه سانتیگراد است، یک آزمایش کشاورزي پایدار اکنون اثبات کرده است که در بیابان درختان میوه میتوانند رشد کنند.
این پوشش با ضخامت خیلی اندك از سوپر ماسه در حال حاضر به میزان ۳۰۰۰ تن در روز تولید میشود و یک انقلاب در کشاورزي مناطق بیابانی به منظور رقابت با کانالها و پشتههاي سنتی است و چشم اندازهاي خشک را به زمینهای قابل کشت تبدیل میکند. همچنین از تجمع نمک حاصل از آبهاي زیر زمینی که بسیار در مناطق بیابانی رایج است، از انتقال به منطقه توسعه ریشه گیاهان و از بین بردن گیاهانی که به شوري مقاومت ندارند، جلوگیري خواهد کرد.
در ایران طی سالهای گذشته اقدامات زیادي در زمینه مقابله با بیابانزایی صورت گرفته است، اما علیرغم این فعالیتها، به علت تشدید عوامل انسانی و طبیعی بیابانزایی از یک سو و نگرش بخشی به این مقوله از سوي دیگر، هنوز بخش وسیعی از عرصههاي کشور تحت سیطره تخریب سرزمین و خسارتهاي ناشی از آن می باشد. امروزه پیش بینی می شود فناوري نانو با کمک ابزارهاي جدید و مواد نانویی گوناگون زیر با ایجاد تحولی شگرف در این عرصه بتواند تا حد زیادي به رفع معضل بیابان زایی در کشور کمک نماید.